trang chủ talaCu ý kiến ngắn spectrum sách mới tòa soạn hỗ trợ talawas
  1 - 20 / 497 bài
  1 - 20 / 497 bài
tìm
 
(dùng Unicode hoặc không dấu)
tác giả:
A B C D Đ E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Ý Z
Điểm nóngChính trị thế giới
23.5.2008
Tôn Phượng Minh
Những câu chuyện của Triệu Tử Dương khi bị giam lỏng
Dương Danh Dy dịch
 1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12   13   14 
 
Ngày 3 tháng 4 năm 1993

I. Người già lãnh đạo: đặc sắc của lãnh đạo chính trị Trung Quốc

Triệu Tử Dương nói: xem ra một nước lớn như Trung Quốc đòi hỏi có người hùng, có người có quyền uy lãnh đạo. Điều đó quyết định bởi việc, đất đai Trung Quốc quá rộng lớn, phát triển lại rất không cân bằng, phát triển kinh tế, văn hoá lại lạc hậu; xem xét từ sự phát triển lịch sử xã hội Trung Quốc thấy xưa nay cũng đều như thế. Hiện nay Trung Quốc đang thực hiện “chính trị người già” do các nguyên lão lãnh đạo. Điều này được hình thành trong đấu tranh cách mạng lâu dài trước đây của Trung Quốc. Là các vị ấy lãnh đạo giành được cách mạng thắng lợi, thành lập Trung Quốc mới, tất nhiên phải do các vị lãnh đạo. Đó là việc mà ai cũng không thể thay thế được. Cũng giống như đế vương phong kiến các đời, tự mình đánh lấy thiên hạ thì tự mình ngồi, sau đó cũng tất nhiên phải do gia tộc mình tiến hành thống trị, người khác không thể chia hưởng. Nói tóm lại cũng giống như một gia đình là do gia trưởng lập nghiệp tạo ra gia sản, tất nhiên phải do gia trưởng làm chủ, đó là đặc sắc chính trị của Trung Quốc.

Tôi nói xen vào: theo tôi được biết, khi Uỷ ban Cố vấn Trung ương họp hội nghị thảo luận, đều không đồng ý bỏ “Ban Cố vấn” cho rằng nếu làm như vậy, một số đồng chí già ngay chỗ họp hành nêu ý kiến cũng không còn nữa, vì thế đã yêu cầu chí ít phải bảo lưu một tiểu tổ cố vấn. Tóm lại các vị kiên quyết không đồng ý xoá bỏ hoàn toàn “Ban Cố vấn”. Lúc đó Bạc Nhất Ba đang chủ trì hội nghị, không biết kết thúc thế nào, bất đắc dĩ phải dựa vào Đặng Tiểu Bình, nói: quyết định này là do Đặng quyết. Vừa nói ra như vậy, hội nghị liền im bặt, chẳng ai nêu ý kiến nữa.

Triệu nói: ở nước ngoài không thể như thế, đó là đặc sắc Trung Quốc.

Tôi nói: quốc dân tính của Trung Quốc là từ trên xuống dưới đều thần phục người hùng, thần phục quyền uy, cái gọi là đặc sắc cũng là có cơ sở kinh tế xã hội. Do Trung Quốc là một xã hội nông nghiệp lâu dài, kinh tế tự nhiên, nông nghiệp cá thể, năng lực của kinh tế cá thể nông dân chống thiên tai cực yếu, tạo ra nghèo khó, đói rét, họ không tin là mình có thể cứu được mình, nên gửi gắm hy vọng vào các vị hoàng đế “khai minh”, “thanh quan” hoặc người hùng, quyền uy, phổ biến tồn tại tâm lý ỷ lại. Từ xưa đến nay lại ảnh hưởng của quan niệm luân lý theo học thuyết của nhà Nho “quân quân, thần thần, phụ phụ, tử tử”, lại thêm nhiều năm nay đảng cộng sản một mực nhấn mạnh, cá nhân nhất định phải phục tùng tổ chức, cấp dưới phải phục tùng cấp trên, phải nghe lời đảng, phải làm một công cụ phục tùng. Trên thực tế không được nêu ý kiến bất đồng, nhấn mạnh hết mức quan niệm phụ thuộc, vì vậy làm sao quần chúng còn có ý thức tự chủ được? Đều lấy ý chí của người hùng, quyền uy làm ý chí [của mình] trên thực tế đó là sự phát triển tiếp tục của tính nô lệ, tính nô tài.

Triệu lại nói: người hùng, quyền uy Đặng Tiểu Bình một khi ra đi, xem xét từ lịch sử, nhìn chung có thể nói là tầng lớp lãnh đạo phải có thay đổi. Triệu phân tích có ba loại khả năng: một là lại có một người hùng, quyền uy nữa xuất hiện. Khả năng này không lớn, bởi vì không có điều kiện lịch sử, hơn nữa hiện nay là trào lưu dân chủ hễ cứ nói tới quyền uy, thống trị cá nhân là người ta phản cảm, về tư tưởng, căn bản không tiếp nhận. Hai là xẩy ra động loạn. Do thực hiện kinh tế thị trường và xã hội tiến hành thay đổi mô hình, dẫn đến có nhiều mâu thuẫn xã hội, tích lũy lại dễ hình thành cùng động đất, phát sinh động loạn. Đó là điều mà mọi người không muốn nhìn thấy. Trước tiên là nhân dân cả nước muốn ổn định sợ động loạn. Thứ hai, căn cứ vào phân tích tình hình quốc tế tình hình trong nước, loại khả năng này không lớn. Thế nhưng một vài năm sau nông nghiệp Trung Quốc sẽ phát sinh khủng hoảng. Do xây dựng cơ bản mỗi năm mất 4 triệu mẫu [1] đất đai bị chiếm dụng mà dân số vẫn gia tăng nhanh chóng; mà kỳ vọng của nông dân lại cao, các vùng khác nhau xa, chênh lệch thành thị và nông thôn mở rộng, lại cộng thêm đóng góp nặng thu nhập giảm. Vì vậy sẽ xẩy ra đât bỏ hoang, chạy về thành phố hình thành cục diện nông dân bỏ đi, hướng mạnh vào thành phố. Ba là, tập quyền Trung ương cao độ thỏa hiệp với các tỉnh, thành phố địa phương, thực hiện phân quyền, mở rộng quyền tự chủ cho địa phương, khả năng này tương đối lớn.

Triệu nói: đạo lý rất đơn giản, do thực hiện kinh tế thị trường nên đã xuất hiện kinh tế đa nguyên, xuất hiện những tập đoàn có lợi ích khác nhau, sự thay đổi cơ cấu kinh tế đó, tất nhiên phải yêu cầu mở cửa về chính trị, ý đồ tiến hành thống trị theo biện pháp vốn có là khống chế không nổi. Ví dụ như nông dân đã thực hiện khoán tới gia đình, mỗi nhà, mỗi hộ tiến hành sản xuất hướng ra thị trường, liệu anh có khống chế được không?

Triệu lại nói: từ nay trở đi, thể chế chính trị tập trung cao độ cố nhiên không thích hợp nữa, nhưng biện pháp dân chủ nghị viện, đa đảng luân lưu cầm quyền của phương Tây cũng không nhất định là rất tốt, cũng không phải là chế độ lý tưởng.

Sau một lúc dừng lại, suy nghĩ một chút ông tiếp tục nói: dưới sự lãnh đạo độc đảng nên mở cửa dư luận, mở cửa việc cấm đoán báo chí, thực hiện tự do ngôn luận, tiến hành giám sát công khai. Hồng Kông dưới sự thống trị thực dân, về chính trị là tập trung, quyền lực không thể chia hưởng nhưng nhân dân được tự do, báo chí được mở cửa, có thể phê bình bất cứ người lãnh đạo nào, có thể tiến hành diễu hành thị uy, kiềm chế và giám sát chính quyền và người lãnh đạo.

Tôi hiểu được cách suy nghĩ của Triệu Tử Dương, đảng cộng sản cầm quyền phải thực hiện chính trị minh bạch, dân chủ.



Ngày 31 tháng 5 năm 1993

II. Hai tay chính trị, kinh tế của Đặng đều rắn

Tại lần gặp này, tôi nói trước: bài nói của Đặng trong chuyến tuần du miền nam năm ngoái biểu thị không hài lòng với ban lãnh đạo mới, sau đó Đặng lại công khai phê bình ở Công ty Gang thép thủ đô. Lúc đó người ta bàn luận Đặng muốn điều chỉnh ban lãnh đạo, bây giờ khi Lý Bằng đi thăm, bị giễu cợt ở Pháp, sau này lại ốm phải nằm viện, tại cuộc họp quốc hội lần này lại bị phản đối; mà bài nói của Kiều Thạch, Điền Kỷ Vân bên quốc hội và Lý Thụy Hoàn bên Chính hiệp lại nhấn mạnh quan điểm pháp trị, được bình luận tốt. Như vậy liệu Đặng có suy tính tới việc sắp xếp nhân sự nữa hay không?

Triệu Tử Dương nói: không có khả năng. Đặng sẽ không có sự sắp xếp nào nữa đối với ban lãnh đạo mới đâu. Tiếp đó Triệu Tủ Dương nói với giọng điệu vô cùng kiên định: căn cứ vào kết quả mình quen biết Đặng trong 8 năm, tôi đã hiểu tính cách Đặng, phàm những vấn đề ông ta đã định, là quyết không thể thay đổi.

Với cảm nhận thiết thân của mình trong quá khứ, Triệu chỉ ra một cách rõ ràng: về chính trị Đặng kiên quyết đi con đường, là quyền lãnh đạo của đảng phải tập trung, quyết không được chia quyền, điểm này quyết không thể thay đổi và cũng quyết không được dao động. Về kinh tế có thể làm kinh tế phương Tây, ra sức tiến hành cải cách mở cửa, điểm này cũng như vậy, không thể thay đổi, không thể dao động. Triệu đặc biệt nhấn mạnh, cả hai tay này của Đặng đều rắn cả. Ai chạm tới hai điều đó, ông ta tuyệt đối không cho phép, vì thế báo chí Hồng Kông bình luận nói, về chính trị “chỉ cần dân chủ” không cần động chạm đến ông ta; nếu không, ông ta chỉ nói một câu: muốn “chống tự do hoá” là sẽ bị phái “tả” tóm chặt, bị lợi dụng để đả kích thế lực cải cách. Triệu lại nói tiếp một cách thương cảm, trong sự kiện “4-6” chính vì lúc đó có một số khẩu hiệu kích tiến, lời nói bị lợi dụng, đưa tới chỗ Đặng, chọc giận Đặng, mới bắt đầu trấn áp.

Triệu quay lại đầu đề câu chuyện và nói: cũng như vậy, đối với ban lãnh đạo mới, Đặng phải ủng hộ thể chế Giang [Trạch Dân], Lý [Bằng], đó là vấn đề Đặng đã định. Mặc dù không vừa lòng Lý Bằng nhưng vì “4-6” nên cũng không thể lại có dư địa để tiến thoái. Vì đã như thế, nên Đặng không cho phép có người có ý kiến khác. Và cũng chính vì thế mà Dương Thượng Côn, Vạn Lý do có cách nhìn khác với Giang, Lý mà bị hạ bệ; nếu không, Vạn Lý thôi không làm Chủ tịch Uỷ ban thường vụ quốc hội nữa chuyển sang nhận chức Chủ tịch nước là việc hoàn toàn rành mạch.

Tôi xen vào: theo tôi biết, sau khi Vạn Lý xuống, đã nhẹ nhõm nói với người thân cận: “thế là mình đã hạ cánh an toàn.”

Triệu nói: còn về quốc hội, chính hiệp, với Đặng đều là những cơ cấu chẳng quan trọng gì. Xưa nay chưa bao giờ Đặng coi quốc hội là cơ cấu quyền lực cao nhất mà chỉ coi là nơi để sắp xếp người, chẳng thể có vai trò gì đối với chính quyền. Lần hội nghị này đối với Lý Bằng ở Quốc vụ viện, Kiều Thạch ở quốc hội mà nói, quyền lực của bọn họ không có tăng cường gì cả; ngược lại do thành lập Tổ lãnh đạo kinh tế tài chính do Giang [Trạch Dân] kiêm nhiệm, còn là cái làm yếu quyền lực của Lý Bằng, khiến Lý không thể muốn làm gì thì làm. Giống như lúc tôi còn đang chức, Đặng bảo Diêu Y Lâm nói với tôi kiêm nhiệm chức Tổ trưởng lãnh đạo tài chính kinh tế.

Triệu lại nói: gần đây Lý Bằng đi thăm nước ngoài, bị giễu cợt và phản đối (tôi nói xen, nghe nói do nhân dân diễu hành thị uy, Lý Bằng không dám đi cửa chính, mà phải đi ra từ cửa sau), ở trong nước cũng bị phản đối như vậy. Đặc biệt là trong lần bầu cử này ở quốc hội có tới hàng trăm người không bỏ phiếu, có đoàn đại biểu còn công khai viết thư cho trung ương nói không thể để Lý Bằng lại làm Thủ tướng. Làm cho trung ương rất căng thẳng, sợ sẽ không trúng cử, phải luôn cử người làm công tác với địa phương.

Triệu nói: như vậy ở trong, ngoài nước Lý Bằng đều bị kích thích, còn Chu Dung Cơ đi thăm nước ngoài đều được hoan ngênh; so sánh khiến tinh thần không thoải mái, sợ rằng đó là nguyên nhân ốm của Lý Bằng lần này. Chính là do hình tượng Lý Bằng bị tổn hại, xem ra chỗ dựa của Giang lộ ra càng mạnh. Lần này ở miền nam, Giang tự xuất đầu, tự triệu tập hội nghị công tác kinh tế sáu tỉnh, và không cho nhân viên Quốc vụ viện tham gia, đây là việc trước đây chưa hề có; trước đây Giang không dám chạm đến công việc của Quốc vụ viện, vì Lý Bằng là phái thực lực. Nhưng hiện nay tình hình thay đổi rồi, thay đổi sau khi hình tượng Lý Bằng bị hạ thấp.


III. Chỉ ra: giam lỏng [là] vi phạm điều lệ đảng, hiến pháp

Triệu Tử Dương nói: mấy hôm trước tôi đề xuất đi Dưỡng Phong hiệp đạo (nơi vui chơi giải trí của cán bộ cấp Bộ) đánh bóng, nhưng không cho đi, tôi cứ đi bộ tới, bọn họ không làm gì được. Sau này họ chỉ đồng ý cho tôi đi đánh bóng vào các buổi sáng thứ ba, thứ năm, mà hai buối đó đều là ngày không mở cửa, không có người đến. Điều này rõ ràng là không muốn có người tiếp xúc với tôi. Tôi đề xuất muốn đi đánh golf, chỉ đồng ý cho tôi tới Thuận Nghĩa, các nơi khác như sân golf hợp doanh Trung Nhật cũng ở ngay Thuận Nghĩa lại không thể đi; tất nhiên còn qui định không cho phép tôi được tới những nơi phồn hoa trong thành phố, nhưng các công viên ở ngoại ô có thể đi. Tôi đã từng đề xuất tới Mộ Điền Cốc, dù cũng là ở ngoại ô, nhưng vẫn không đồng ý… Còn có một lần tôi ở Quảng Tây, có đồng chí già tên là Hạ Diệc Nhiên ba lần yêu cầu gặp tôi, đều không cho phép. Sau này tôi đề xuất muốn gặp đồng chí Hạ Diệc Nhiên, bọn họ không còn cách gì nữa mới đồng ý cho Hạ Diệc Nhiên tới, nhưng bọn họ nói với Hạ Diệc Nhiên chỉ đồng ý cho phép nói chuyện mười phút. Tất nhiên những tình hình đó sau này tôi mới biết.

Triệu Tử Dương giận dữ, nói: vì thế tôi gửi một bức thư cho Giang Trạch Dân, chỉ ra như vậy là “giam lỏng” tôi, đồng thời chỉ rõ rằng, hạn chế tự do như thế là vi phạm điều lệ đảng, vi phạm hiến pháp. Đến nay đã hai tuần lễ cũng chưa trả lời, nghĩa là không để ý. Tôi cũng đã từng đề xuất, đưa lại cho tôi một số tư liệu bài nói đã công khai và chưa công khai của tôi trước đây để xem duyệt lại, để tiện viết hồi ký, nhưng cũng không để ý.

Triệu lại nói: trước đây tôi đã từng nhờ Đoạn Quân Nghị [2] chuyển lời cho Giang Trạch Dân, không thể tiến hành khống chế như vậy, như thế là vi phạm điều lệ đảng, vi phạm hiến pháp. Yêu cầu tự do tiếp khách. Đã cuối đời rồi, tự mình chẳng có cách gì khác, chỉ hy vọng cuối đời thoải mái một chút.

Tôi nói xen: Đoạn Quân Nghị nói với tôi, ông đã chuyển những lời đó cho Giang Trạch Dân rồi.

Triệu nói tiếp: đại khái Giang Trạch Dân đã cử người chuyển lời cho Đoạn Quân Nghị: xin Đoạn lão nghỉ ngơi cho tốt! Có ý là bảo Đoạn đừng quản những việc không quan hệ gì tới mình. Thời gian vừa qua, cũng chuyển lời cho tôi, Triệu không kiềm chế như Hoa [Quốc Phong]. Rêu rao đó là lời của một người phụ trách trung ương, nhưng không nói tên.

Nghe xong, trong lòng tôi ấm ức, như thế chẳng phải là muốn Triệu Tử Dương mãi mãi làm một tù nhân à? Tôi không thể hiểu được vì sao lại đối xử với Triệu Tử Dương như vậy. Sau này tôi trao đổi tình hình đó với An Chí Văn, An nói: “có tính hợp pháp của Triệu Tử Dương thì không có tính hợp pháp của Giang, Lý; bọn họ cho rằng Triệu Tử Dương [là sự] đe dọa quyền lực, địa vị của họ, bởi vì trong sự kiện “4-6” bọn họ là những người được lợi. “ Đại khái vấn đề là ở chỗ đó. Từ đó, tôi hiểu ra: tất cả là vì quyền lực của mình, vì nhu cầu của sự thống trị thì chẳng cần suy tính tới hiến pháp gì đó, và cũng chẳng cần lấy sự thực làm căn cứ để xử lý vấn đề, quốc gia nhân trị là như vậy đó, đại khái bản chất của vấn đề là ở chỗ đó, cũng là đặc trưng của chính thể chuyên chế. Pháp luật có cũng như không, công dân không được luật pháp bảo vệ, còn nói gì tới nhân quyền!

Bản tiếng Việt © 2008 talawas


[1]Một mẫu TQ bằng 1/15 ha, 4 triệu mẫu bằng khoảng trên 266.000 ha. ND
[2]Đoạn Quân Nghị (1910-2004), người Sơn Đông. Giữ chức Bí thư thứ nhất thành uỷ Bắc Kinh trong thập kỷ 80, về hưu năm 1992.
Nguồn: Tôn Phượng Minh, Những câu chuyện của Triệu Tá»­ DÆ°Æ¡ng khi bị giam lỏng, Khai phóng Xuất bản Xã, Hongkong 2007, ISBN: 9789627934219