(trích)


Mục IV

Phần I

Các triết gia

339
Tôi có thể hình dung một người không có tay, chân, đầu (vì chỉ có kinh nghiệm cho ta biết rằng đầu cần thiết hơn chân). Nhưng tôi không thể hình dung được con người không có tư duy; y chỉ là một hòn đá hay một con thú.

340
Cái máy tính số học tạo ra những hiệu quả gần với tư duy hơn tất cả những hành động của thú vật. Nhưng nó không làm được gì để chúng ta có thể nói rằng nó có ý chí như thú vật.

341
Câu chuyện cá và ếch ở Liancourt. Chúng luôn luôn làm thế, và không làm ngược lại, không làm bất cứ thứ gì biểu hiện trí tuệ.

[...]

343
Cái mỏ con vẹt, nó cứ lau chùi, dù mỏ vẫn sạch.

344
Bản năng và lý trí, dấu hiệu của hai bản chất.

345
Lý trí chế ngự chúng ta độc đoán hơn nhiều một ông chủ; vì khi bất tuân kẻ này chúng ta bất hạnh, còn khi bất tuân kẻ kia chúng ta ngu xuẩn.

346
Tư duy tạo thành sự lớn lao của con người.

347
Con người chỉ là một cây sậy, thứ yếu ớt nhất trong tự nhiên, nhưng y là một cây sậy biết suy nghĩ. Toàn thể vũ trụ không cần vũ khí cũng nghiền nát được y. Một chút hơi, một giọt nước cũng đủ giết được y. Nhưng, nếu vũ trụ có nghiền nát y, con người vẫn cao thượng hơn kẻ giết chết y, bởi vì y biết rằng y chết và biết cái lợi thế mà vũ trụ có hơn y; vũ trụ thì không biết gì về điều này cả.

Tất cả phẩm cách của chúng ta như thế cốt ở tư duy. Bằng tư duy chúng ta phải nâng mình lên, không phải bằng không gian và thời gian mà chúng ta không thể lấp đầy. Hãy nỗ lực suy nghĩ; đây là nguyên lý đạo đức.

348
Một cây sậy biết suy nghĩ. – Không phải từ không gian tôi tìm thấy phẩm cách của tôi, mà từ sự điều khiển suy nghĩ của tôi. Tôi không được gì hơn nếu tôi có cả thế giới. Bằng không gian, vũ trụ vây phủ và nuốt chửng tôi như một nguyên tử; bằng tư duy, tôi thấu hiểu thế giới.

349
Tính phi vật chất của linh hồn. – Các triết gia đã làm chủ được cảm xúc. Vật chất nào có thể làm được thế?

[...]

351
Những nỗ lực tinh thần mà linh hồn đôi khibỏ ra là những thứ nó không thể nắm giữ. Nó chỉ nhảy vào chúng, không phải như lên ngai vàng – mãi mãi, mà chỉ đơn thuần trong một khoảnh khắc.

352
Sức mạnh của đức hạnh của một người không nên đo bằng những cố gắng của y, mà bằng đời sống bình thường của y.

353
Tôi không kính phục sự thừa mứa của một phẩm chất như tính dũng cảm, trừ phi tôi thấy đồng thời có sự thừa mứa của phẩm chất đối lập, như ở Epaminondas, người dũng cảm nhất và tốt bụng nhất. Vì nếu không thì phẩm chất đó sẽ không thăng tiến mà sẽ lụi tàn. Chúng ta không cho thấy sự lớn lao bằng cách đi đến một thái cực, mà bằng cách chạm đến cả hai cùng một lúc và trám vào khoảng giữa. Nhưng có lẽ đây chỉ là một cử động đột ngột của linh hồn từ thái cực này sang thái cực kia, và thực sự nó hiếm khi chỉ dừng ở một điểm, như trường hợp một khúc củi đang cháy dở. Cứ cho là như vậy thì ít ra điều này cũng cho thấy sự linh động, nếu không phải là sự rộng lớn của linh hồn.

354
Bản chất của con người không phải luôn luôn tiến lên; nó có lúc tiến lúc lùi.

Sốt có cơn lạnh và cơn nóng; và cơn lạnh,cũng như cơn nóng, đều cho thấy độ mạnh mẽ của ngọn lửa sốt.

Những khám phá của nhân loại từ thời này sang thời khác đều hóa ra giống nhau. Thiện tâm và ác tâm trên thế giới nói chung là như nhau. Plerumque gratae principibus vices.

355
Hùng biện liên tục gây mệt mỏi.

Các vương gia và hoàng đế đôi khi đóng kịch. Họ không phải lúc nào cũng ngồi trên ngai vàng. Họ mệt mỏi trên đó. Sự oai vệ phải bị bỏ quên thì mới thấy giá trị. Cái gì cứ liên tục cũng đáng ghét. Chịu lạnh cũng được, nếu để rồi chúng ta sẽ thấy được ấm.

Tự nhiên diễn ra theo tiến trình, itus et reditus. Nó tiến rồi lùi, rồi tiến xa thêm, rồi lùi lại gấp đôi, rồi tiến lên xa hơn bao giờ hết, v.v.

Thủy triều cũng vận hành y như thế; và có vẻ là mặt trời trên quỹ đạo của nó cũng vậy.

356
Nuôi dưỡng cơ thể phải từng chút từng chút một. Đầy đủ trong nuôi dưỡng và liều lượng nhỏ thức ăn.

357
Khi chúng ta theo đuổi đức hạnh đến mức cực đoan ở bất kỳ phía nào, những thói xấu hiện ra, mà chúng luồn lách một cách vô cảm ở đó, trong hành trình vô cảm của chúng đi đến những vô cùng nhỏ; và những thói xấu hiện ra trong một đám đông về phía vô cùng lớn, để chúng ta đánh mất chính mình trong chúng, và không còn thấy đức hạnh nữa. Chúng ta nhìn thấy khuyết điểm trong chính sự hoàn hảo.

358
Con người không phải là thiên thần lẫn thú vật, và điều bất hạnh là kẻ nào muốn hành động như thiên thần lại hành động như thú vật.

359
Chúng ta không duy trì đức hạnh bằng sức mạnh của chúng ta, mà bằng giữ thăng bằng giữa hai thói xấu đối lập, giống như chúng ta vẫn đứng thẳng giữa hai cơn bão đối nghịch. Bỏ đi một thói xấu, và chúng ta rơi vào thói xấu kia.

[...]

365
Tư duy. – Tất cả phẩm cách của con người cốt ở tư duy. Vì thế nên tư duy về bản chất là một thứ kỳ diệu và vô song. Nó ắt phải có những khuyết điểm lạ lùng mới đáng bị khinh bỉ. Nhưng lại có chuyện như thế, vì vậy không có gì kỳ cục hơn. Trong bản chất nó lớn lao biết bao! Trong những khuyết điểm nó đê tiện biết bao!

Nhưng tư duy này là gì vậy? Nó ngu ngốc làm sao!

366
Trí óc của vị quan tòa tối cao trên thế giới này không độc lập đến mức nó không thể bị quấy rầy bởi tiếng ồn đầu tiên. Không cần thiết phải là tiếng súng đại bác để làm cản trở suy nghĩ của nó; nó chỉ cần tiếng cọt kẹt của cái chong chóng hay một cái ròng rọc. Đừng ngạc nhiên nếu hiện tại nó không thể suy luận được tốt; một con ruồi đang vo ve bên tai nó; cái đó đủ làm cho nó không thể phán xét đúng đắn. Nếu anh muốn nó có thể đi đến được chân lý, hãy đuổi cổ con vật kiềm hãm suy luận và quấy rầy trí tuệ hùng mạnh cai quản các thành thị và các vương quốc. Thượng đế thật hài hước! O ridicolosissimo eroe! ^[1]

367
Sức mạnh của ruồi: chúng thắng trong những trận đánh, cản trở linh hồn chúng ta hành động, ăn nuốt thân thể chúng ta.

[...]

369
Trí nhớ cần thiết cho tất cả những hoạt động của lý trí.

370
[Sự ngẫu nhiên gây ra những ý nghĩ, và sự ngẫu nhiên xóa bỏ chúng; không có kỹ xảo nào có thể giữ lại hoặc gặt hái được chúng.

Một suy nghĩ đã trốn thoát khỏi tôi. Tôi đã muốn viết nó xuống. Thay vì thế tôi viết rằng nó đã trốn thoát khỏi tôi.]

371
[Khi tôi còn nhỏ, tôi đã ôm cuốn sách của tôi; và bởi vì đôi khi tôi tình cờ ... tin rằng tôi đã ôm nó, tôi đã nghi ngờ...]


Bản trên mạng:
http://www.fordham.edu/halsall/mod/1660pascal-pensees.html