"... tôi không thể nói thay người khác được, nhưng dư luận ban đầu chưa có ai phản đối, chỉ có những người hưởng ứng, ủng hộ."

Ôi, thầy Hạc phát biểu đúng y như cách của các lãnh đạo nhà nước ta. À mà không nói như vậy thì làm sao còn làm Chủ tịch HĐCVDA này được. Chúc thầy sức khoẻ.

Thế mới biết lãnh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc gồm những người thức thời và là những người biết suy luận đúng như Marx, "tôn giáo là thuốc phiện cho nhân dân" nên đã không cản trở Cơ đốc giáo, "một thứ thuốc phiện", bành trướng ở Trung Quốc. Theo ước đoán, có chừng từ 70 đến 130 triệu người theo đạo Chúa này, gấp gần 2 lần số đảng viên cộng sản. Gián tiếp để mặc Cơ đốc giáo bành trướng trong khi đàn áp người Hồi giáo, Đảng Cộng sản Trung Quốc được 2 điều lợi:

1. Những người theo Cơ đốc giáo chỉ lo cho đời sống tinh thần của mình sẽ không đụng tới chính trị như những người Hồi giáo có thể chịu ảnh hưởng của Islamism quốc tế.

2. Làm lợi cho kinh tế, thương mại Trung Quốc vì những doanh nhân Tây phương, gặp những đối tác Trung Quốc mang tên Chistian, Paul, James..., dễ có thiện cảm hơn là những người mang tên Mao Sếng Sáng. Bởi vậy giới doanh nhân thành thị, giới sinh viên đại học đổ xô nhau theo đạo Cơ đốc, nhất là những phái Tin lành. Ngoài chuyện được coi là "hiện đại", họ còn nghĩ tới làm ăn buôn bán sau này.

Có thể trong Đảng Cộng sản Việt Nam cũng có phái thức thời. Nhưng tiếc thay, như tôi đã có dịp nhiều lần nói, phe Bảo thủ vẫn có đủ sức "thọc gậy bánh xe", nên mới có những vụ Thái Hà, Tòa Khâm sứ.

Bảo tàng Luận văn Tiến sĩ, tôi ủng hộ. Lần nào đi Hà Nội, thầy tôi đều ghé Văn Miếu Quốc tử Giám, và đều thuê hướng dẫn viên giới thiệu. Mỗi lần như thế thầy đều rủ rê thêm bà con, bạn bè đi cùng cho vui. Ai hỏi sao đi nhiều lần thế? Thầy bảo: "Vì đó là tinh hoa quốc tuý của dân tộc mình. Ở Văn Miếu tôi học được nhiều điều. Ông bà ta ngày xưa rất trọng cái học. Từ cái học hình thành nhân cách và kiến thức của mỗi người. Cách học ngày xưa rất mở, dù ảnh hưởng bởi chế độ phong kiến, nhưng các thầy dạy không phải kiểu thầy đọc trò chép. Mỗi người tự nghiên cứu, rồi thể hiện bằng cách riêng của mình, không phải bắt chước, sao chép. Các thầy đều tôn trọng ý kiến riêng của mỗi học viên, đánh giá cao các ý kiến sáng tạo."

Ở Văn Miếu, mỗi khoa thi đều có ghi tên đầy đủ những người đỗ tiến sĩ qua mỗi thời kì. Tới đó ta thấy được niềm tự hào của dân tộc, lấy cái học làm trọng. Các tiến sĩ lưu danh đến muôn đời. Gần đây Viện Bảo tàng Dân tộc học lại nêu ra ý kiến thành lập Viện Bảo tàng Luận văn Tiến sĩ thời cận đại. Một ý kiến thật hay, mặc dù không mới. Ngặt một nỗi, các tiến sĩ giấy nhà ta bây giờ sợ không dám đưa luận văn mình vào viện để lưu trữ. Dĩ nhiên luận văn đó cũng lưu danh.

Hay quá, lúc mà các tiến sĩ thi nhau ào ạt ra đời thì giải pháp này hay hơn cả. Ai đưa luận văn ra công luận chắc người đó là tiến sĩ thật.

Hồn Trương Các, Mác hàng Tửu?

Bài liệt kê của Võ Tấn Phong ("Chủ nghĩa Mác?"), tôi xin phép không có ý kiến về toàn bộ. Một thắc mắc nhỏ, là để phản biện “các nhà Marxist Việt Nam" được nêu danh, tác giả mang trường hợp của Trương Tửu mà ưu ái những hai lần, lần đầu trích dẫn làm chứng:

“Trương Tửu đã áp dụng thủ đoạn đó trong lúc y đem hiện tượng ‘văn học chống chế độ hiện tại’ là một hiện tượng có ý nghĩa tiến bộ trong xã hội cũ, ứng dụng vào trong chế độ mới, mà chính quyền Nhà nước đã về tay nhân dân, mà sự chống đối đó trở thành một hành động phản cách mạng.”

và lần thứ nhì chú thích:

"… là những người cộng sản chỉ kêu gọi đối xử nhau lịch sự khi đang ở thế yếu hoặc đuối lý, còn khi họ mạnh, thì ‘bọn phản động Phan Khôi, Trương Tửu, bọn Mỹ-Diệm, những tên tay sai bán nước, bọn phản động đội lốt thầy tu’ là những lời lẽ họ rất ưa dùng để chỉ những ai đối lập."

Chúng ta biết, và ông Võ Tấn Phong phải biết, là các nạn nhân của chế độ tại Việt Nam hẳn là không thiếu, chẳng hiểu vì sao ông cứ nêu Trương Tửu. Theo tôi ngờ ngợ (nếu không phải xin nhờ chỉ dẫn hộ), thì Trương Tửu lại dám thuộc tạng “các nhà Marxist Việt Nam” được/bị tác giả phê bình!

Chí ít là nhân vật này từng được/bị quy kết là trốt-kít, không rõ thật hay giả (và có ăn tiền của Intelligence Service Anh quốc hay không). Nhưng Leo Trotsky, chính y, cũng chẳng rõ có phải là hay được /bị là nhà Marxist hay không, chuyện này cũng đã có những bàn cãi dông dài.

May thay là ông Trần Thiện Huy được tác giả nhắc đến thì còn sống và còn có dịp để giãi bày.

Đọc xong bài của thầy Hùng, tôi gật gù vì thấy giống mình quá - "Đã sinh Du sao còn sinh Lượng" - Tuy nhiên, tôi học gần hết trung học đệ nhị cấp thì giải phóng, đọc thấy thầy Hùng ca tụng sách giáo khoa trước giải phóng thì mình quá hổ thẹn, vì có sách giáo khoa tốt mà mình thì học không ra gì, từ tiểu học đến trung học, việc học hoàn toàn mất căn bản dù có sách giáo khoa hay. Nếu tôi nhớ không lầm thì thầy giáo dạy Toán năm lớp 10 chỉ học đến lớp 12, chưa có bằng cử nhân, ai học thêm ông thì được điểm cao, ai không học thêm thì may nhờ rủi chịu. Vì thế đã kém, lại không đi học thêm, lại quá mất căn bản về Toán nên chuyện làm bài nhận 4/20 là chuyện thường. Rồi giải phóng tới, tôi lại chăm học lên, dù phải làm rẫy ruộng phụ giúp gia đình, lên rừng kiếm củi đốt, có rất ít thời gian cho học hành, nên lúc đó mới biết quý thời gian, có chút thời gian là cắm cúi tự học, đế rồi thì đậu Đại học Tổng hợp Toán, học hành đâu ra đó, ra trường được bổ đi dạy Toán ở một trường đại học ở Sài Gòn, dù đâu ai biết rằng đó là người học sinh không biết gì về Toán 5 năm trước. Ví dụ như năm lớp 11, tôi không biết phân tích thừa số là gì. Không hiểu chứng minh là để làm gì. Đọc tới đây có lẽ có nhiều người lại nói "Thầy giáo xã hội chủ nghĩa là thế đó mà!". Tôi vượt biên, sau khi làm thầy giáo Toán được 8 năm, qua đây vào đại học lại lúc 32 tuổi, học lại Anh văn từ A,B,C vì hồi nhỏ học tiếng Pháp (cũng tệ lắm), nhưng là sinh ngữ chính nên ráng học một chút, còn Anh văn, sinh ngữ hai, hệ số một, nên bỏ luôn, lên đại học học tiếng Nga nên tiếng Anh hoàn toàn không biết. Vậy mà, học thấy nhẹ nhàng hơn những năm học bên Việt Nam nhiều, dù tiếng Anh còn dở. Vì vậy theo tôi thấy điều sau: Đừng chê thầy dở, chỉ trách mình không chịu học mà thôi, nghĩa là học hành dở thì trách mình trước, dừng trách cho xã hội hoặc thầy cô.

Đôi khi nghĩ lại đời mình thấy cũng thú vị. "Nhỏ không biết gì về Toán, lớn lên dạy Toán. Nhỏ không biết gì về điện toán, lớn thành chuyên gia điện toán. Nhỏ không biết gì về Anh văn, lớn lên phải sử dụng hàng ngày để nói chuyện, đọc viết."

Tuy nhiên, tôi khác thầy Hùng ở một điểm, là tôi không nói với học trò là tôi học dở, mà chỉ nói với những người học trò dốt nhất của lớp: "Nếu các anh cố gắng học là các anh sẽ giỏi hơn tôi", kèm theo là những bài học kinh nghiệm bản thân từ học dốt thành học đàng hoàng, có thể ngửng mặt với đời. Còn chuyện dốt lúc nhỏ thì đâu có gì hay mà kể với học trò, kể cho học trò nghe đôi khi lại hại chúng nó.