Đọc ý kiến của Lê Cương Phúc tôi hoàn toàn đồng ý là ở Việt Nam ngày nay, mọi sự quái đản nhiều đến mức mọi người đã quen dần và "sống chung" với nó.

Những ai lưu tâm đến thời sự nghệ thuật về Hội thảo" Nghệ thuật Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa" đều biết là sau bài báo của ký giả Hà Châu Sơn (Vũ Lâm) với tên "Sao 'Hậu hiện đại’ lại trở thành 'Toàn cầu hóa’?" trên trang 17 của tờ Thể thao và Văn hóa ra ngày thứ Sáu 26/9/2008 thì ngày thứ Ba 30/9/2008, tờ báo này lại có lời đính chính xin lỗi như sau:

Sau "Sự cố cáo lỗi" này, xuất hiện bài báo "Nghệ thuật Việt Nam đang ở đâu? Hay câu hỏi về một cách đặt vấn đề nghiên cứu "Đầu Ngô mình Sở" (VieTimes, 3/10/2008) cũng lại vẫn của Vũ Lâm.

Vấn đề ở chỗ hai thày giáo Đào Châu Hải và Phan Cẩm Thượng lại khẳng định là Ban tổ chức Hội thảo đã thay đổi đề tài, do đó hai thày không viết tham luận nữa... (cùng một số người khác vì thấy Hội thảo lạc đề so với thư mời ban đầu?), trong khi báo Thể thao và Văn hóa đính chính cáo lỗi là Ban tổ chức không "lạc đề" và chính họa sĩ, nhà PBMT Nguyễn Quân lại cũng khẳng định như vậy. Sao lại có chuyện quái đản "bình thường" như vậy hở trời? Tôi không biết tin vào đâu đây: Vào tờ Thể thao và Văn hóa, báo chí XHCN hay tin vào các thầy. Mà sao tin được khi "thầy của các thầy" bảo là ban tổ chức không thay đổi chủ đề, nhưng các "sư phó" lại cứ khẳng định là Ban tổ chức loay hoay thay đổi... Chịu. botay.com.

Tôi có đọc bài ông Nguyễn Chí Hoan phê phán truyện ngắn “Gió lẻ” của nhà văn Nguyễn Ngọc Tư. Ông phán rằng truyện này có “hơi hướng hiện sinh rõ rệt” và kết luận là nhà văn này cố ý “tìm kiếm những ý nghĩa có vẻ siêu hình thông qua một hư cấu có vẻ phi lí”. Tôi không hiểu rõ và không phân biệt nổi, những khái niệm “hiện sinh”, “phi lí” này là ông do ông sáng tạo, hay mượn của J.P. Sartre hay A. Camus, nên muốn ông chỉ giáo cho ý nghĩa của hai từ đó. Hiện sinh ở đây là “existentiel” hay “existentialiste” hay chỉ đơn giản là cuộc đời? Ông nói “gã” lái xe “có vẻ hiện sinh”. Tôi không biết ông muốn nói gì: gã đẹp trai, xấu xí, nhếch nhác, bụi đời, hippie, trí thức? Còn phi lí là “irrationel”, “absurde” hay là vô nghĩa? Trước đây, theo tôi biết, cả Sartre lẫn Camus đều cho cuộc đời là phi lý, nhưng mỗi ông quan niệm “phi lý” (absurde) mỗi khác, và Camus không phải là nhà văn hiện sinh như Sartre. Riêng tôi thấy quanh tôi cuộc đời đầy rẫy những sự phi lý. Như vậy là bình thường, vô thường hay “hiện sinh”? Xin ông vui lòng chỉ giáo. Đa tạ.

Chủ nghĩa hậu hiện đại là cái đền thiêng cỡ gì mà ông Trịnh Lữ không có quyền phê phán nó hay là thậm chí chán ngấy nó, thưa ông / bà Thanh Bình? Cách phân biệt “người thưởng ngoạn nghệ thuật” – mà “quan điểm riêng” thì được “trân trọng” - và “nhà phê bình nghệ thuật” – mà “khen hay chê” cũng “không được tuỳ tiện” - của ông / bà chưa thuyết phục được tôi. Thế ông Trịnh Lữ không đồng thời là một “người thưởng ngoạn nghệ thuật” với những “quan điểm riêng” của mình hay sao? Thế nào là “không được tuỳ tiện”? Việc của nhà phê bình là nêu rõ quan điểm riêng của mình - chứ chẳng lẽ lại gạt quan điểm của mình đi mà chỉ nêu quan điểm của nhà hàng xóm chắc? Nhà phê bình giỏi thì thuyết phục được độc giả. Nhà phê bình dở thì nói mãi mà độc giả vẫn không chịu nghe. Phê bình bao giờ cũng là chủ quan. Chứ nếu cứ phải “khách quan” thì cần gì đến ba nhà phê bình, chỉ cần một nhà nói “khách quan” cho tất cả là xong.

Trở lại chuyện hậu hiện đại: Nếu món hàng dọn ra mang nhãn hậu hiện đại mà người tiêu thụ sản phẩm văn hoá - ở bất kì tư cách nào, kể cả ở tư cách nhà phê bình - thấy không đạt yêu cầu của mình, không trúng sự mong đợi của mình, thì anh ta có tất cả mọi quyền để quay lưng lại với nó mà không cần phải chứng tỏ với ai rằng mình là một chuyên gia về loại hàng này. Điều quyết định không phải là các lý thuyết gia của chủ nghĩa này hay chủ nghĩa kia nói gì về các chủ nghĩa ấy. Điều quyết định là các chủ nghĩa ấy đã đưa ra những thành tựu, sản phẩm cụ thể nào. Các lý thuyết gia của chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa đã không thiếu năng khiếu và nhiệt tình khuếch trương, tán tụng chủ nghĩa này lên chín tầng thiên đường… xã hội chủ nghĩa. Nhưng nói hay là một chuyện, làm có hay không lại là chuyện khác. Thành tựu, sản phẩm cụ thể của cái chủ nghĩa từng chế ngự một thời ấy như thế nào, không cần phải tổng kết ra đây nữa. Nhưng thành tựu, sản phẩm cụ thể của chủ nghĩa hậu hiện đại tại Việt Nam thì chưa thấy được ai liệt kê, đánh giá. Mới toàn thấy nói chung chung về lý thuyết vậy thôi.