Con chim bói cá trong tàn tối
Soi vĩnh hằng xanh rợn mặt hồ.
Hư ảnh lờn rờn tụ tán tụ,
Hoài công không định nổi chân như.

Trời đất thì buồn như xác rỗng.
Ta thì như gió, tuyệt bơ vơ,
Trăm năm, cửa khép hờ mưa nắng…
Mãi chẳng ai về qua gọi cho.

Ta đợi nghe chừng thiên cổ mỏi.
Hàng hàng thân trụ đứng hư hao.
Hoàng hôn, thần thánh bưng mặt khóc,
Ta chẳng buồn thăm hỏi tại sao.

Ôi đá địa cầu vần vụ mộng.
Ai xưa qua yểm lại tình sầu.
Thời gian rũ trắng xương làm nhớ,
Gió cát không nguôi khóc dãi dầu.

Chuyện trần thế nghe như thất thiệt.
Kẻ sống còn, tóc dựng kinh hoàng…
Vương tử, sao đời đến nỗi vậy?
Đất ta, ta giẫm mà ghê chân.

Thánh đế băng hà, thái miếu sập.
Trăng tà soi tịch lặng trường thành.
Mùa đông sắt thép rét như phỏng.
Quân rã, còn ai điểm trống canh?

Kẻ mới tới bày tòa giữa chợ,
Giải người ra, sỉ mạ ba đời,
Cho đeo bảng, dong đi khắp phố,
Bắn bỏ bên đường, cấm nhận thây.

Chĩa súng đuổi người ra khỏi đất,
Đày đi biền biệt miệt thiên thu.
Đuổi cả người chết ra khỏi mộ,
Cày nghĩa trang, trả vói thâm thù.

Quan lại sánh tày bão châu chấu
Ập xuống đồng, nghiến ngấu của dân…
Nhơn nháo chẳng cần che lấy mặt,
Mấy đời mới gặp dịp nên quan.

Những năm đó, làng ta đói kém.
Lúa gặt về, nhà nước trưng thâu.
Dân cùng ăn đến cả nhau đẻ,
Bán tình thâm mà mua gạo châu.

Con tố cha cầu được cất nhắc.
Cháu giết bà cướp nửa chỉ vàng.
Thiên hạ cùng mặt xanh, trắng mắt
Nhớn nhác dòm quanh, lén cả than…

Kể như mặt trời chẳng mọc nữa,
Thôi thì sống chết khác gì nhau…
Bạo chúa, ta ngươi cùng diệt vậy!
Nhiều nhà đóng chặt cửa mài dao.

Trăm họ lần lượt bỏ xứ trốn.
Biển thì hung hãn, thuyền mong manh.
Ta nghe kể lại: xác lên bãi
Nằm dài dài như lúc chiến tranh.

Đuốc tàn cháy xuống tay cầm đuốc…
Phượng, phượng hề, sao chẳng về đi?
Cố quận mai già tơi rả rụng,
Đòi nghe quang quạnh, gió suy vi…

Ngửa mặt khóc cười ba tiếng lớn,
Giận thân sao đã khứng ra đời,
Bỏ đi, khinh bạc nghiêng trời đất,
Gặp đá bên đường, cúi hổ ngươi.

Quán mộng, dăm ba người khách lạ
Bên đèn ngờ ngợ nỗi buồn quen.
Xưa nào hẳn cũng từng sum họp…
Chuyện dở dang thành tiếp dẫn duyên.

Chia tay chẳng hẹn, chẳng cần hẹn…
Voi nhớ xa xăm nghĩa địa nhà.
Một sáng ta về qua bãi sụp,
Thấy tàn tro váng biết là ta.

Hỏi ai, ai có là tri kỷ?
Ai có buồn chớp bể mưa nguồn?
Ta khóc, chẳng qua là khóc lại.
Lệ nào, ôi chẳng của tiền nhân?

Cát bụi, sao quên mình cát bụi,
Đành hanh nhau tàn khốc máu xương.
Mấy mươi năm chiến tranh, tù rạc,
Cười rộ vô thường một tiếng suông.

Đời động. Đồng rừng rêm tiếng mõ.
Ai người rao giảng điển long hoa?
Láng giềng bị bắt lúc trời tối.
Lật bật rồi cũng đến lượt ta…

Hỡi ôi, hiền sĩ lạc ma trận
Tám hướng không tìm thấy cửa sinh.
Hồn thời gian phơ phất lưới nhện…
Ta đào hư địa mà chôn danh.

Thân dại, áo chằm, chỗ gió thốc,
Thương mình thôi cũng thể thương vay.
Nhặt tàn thuốc cũ se thành điếu,
Gẫm lại đời ta chút khói cay.

Thảo hoa trường tại bế thiếu thất.
Thầm thầm vách lõm bóng ngồi yên…
Giữa khuya có tiếng chim ai oán
Tạt hỏi thăm thần trí bỏ quên.

Ta đợi mơ hồ như chẳng đợi.
Rừng vô minh chợt thức canh gà,
Con đường duỗi sáng như dao bén
Rọc điếng hồn đêm chẳng kịp la.

Đợi đến bao giờ còn đợi được.
Đời vui bát ngát mưa đền cây,
Ta ra sông cái giặt lèo mũ,
Rủ bác chài xưa một bữa say.

Đợi đến bao giờ không đợi được.
Lửa tàn, khuya lụn, chuyện như xong.
Đi rồi, để lại lòng thương tưởng…
Đá bạc rền tan nước mắt hồng.

Sài Gòn, 1988
Saint Paul, 1994


Thức giấc trong biệt giam

Nếu như người ngủ chẳng giật mình
Vì những hồi còi tàu rúc róng rả
Ngoài bến cảng gần đây,
Giấc mơ hẳn sẽ còn tiếp diễn…
Ta mở mắt định thần.
Phòng biệt giam tối mốc thấp hẹp.
(Ta ở đây. Hơn bảy tháng rồi).
Cánh cửa sắt nặng nề sừng sững.
Sáu diện tích xi măng khuôn ép hãm đè.
Ngọn điện yếu đỏ tim ngày đêm mỏn sức
Quầng ấm bầy thiêu thân.
Lỗ thông hơi trổ sâu hút u u.
Mùi hôi ẩm lần quần sánh ngộp.
Ta lắng nghe,
Rán sức lắng nghe
Đêm chừng hãy còn khuya
Thành phố im lìm như chẳng có.
Đâu cõi người xa vợi mịt mùng
Bên ngoài những độ dày,
Bên trên những tầng sâu
Của đọa đày vùi dập
Ỉm bặt âm hao.
Những sớm hôm mưa nắng thế nào?
Ta ngồi dậy
Và như một thói tật,
Gõ gõ hỏi han
Hai bên tường tả hữu.
Có ai không?
Không có ai sao?

Ta khắc khoải chờ nghe
Những tiếng động của người,
Tiếng động nào bất kể,
Đột phá những trùng vây điếc đặc muỗi râm ran.
Bây giờ là mấy giờ?
Ta ước lượng thời gian
Như mò tìm một khe hở bất ngờ
Trên tường thành dằng dặc những thiên thu.
Ta phải cố quên bằng mọi cách
Nỗi điêu đứng sống còn
Trong hằng hằng tĩnh chết.
Ta nhìn theo
Mấy con thằn lằn uể oải,
Lũ gián lào xào,
Con nhện bỏ trống lưới giăng xong,
Bầy chuột phóng chạy…

Ta phải dám bất cần, phải tập coi thường
Những huyễn vọng linh loạn thần trí.
Bao giờ mở cửa?
Bao giờ?
Lịch sử dường như đã ngất lả
Sau những liên hồi vật vã điên cuồng…
Ta tưởng tượng ở những bồn binh ngã năm ngã bảy,
Đám đông lặng lẽ
Rụng thưa dần
Có nhớ trong này chờ cháy ruột gan?
Ta nhìn lên những dòng chữ trên tường
Viết bằng gạch, bằng than và hình như bằng cả máu
Những phẫn nộ, quyết tâm, nguyện cầu, ký thác, than van,
Ngày tháng năm, tên họ…

Như những nỗ lực tuyệt cùng lưu hậu bản thân
Đang khốc liệt đương đầu những bất trắc dập xóa,
Như những mưu toan vô vọng ra khỏi chính mình,
Trốn chạy dày vò
Của những người ở trước,
Nay về đâu?
Ta cũng hình dung những lớp cáo chung vôi sơn chồng cộm,
Những lời lẽ tối tăm tương tự
Cất lên từ những thời thế đã đi qua.
Căn phòng này hồi trước nhốt Việt cộng.
Bây giờ nhốt phản động…
Lịch sử đổi phiên người gác ngục
Lúc giày đinh, lúc dép râu,
Ra sức sanh cầm
Những giấc mơ tiên báo.
Hôm qua bạo tàn thay áo, thay quần
Sau vách sập…
Ta ngơ cho mình xổng theo ký ức
Rù quyến hoang đàng,
Nhớ xót xa mấy người bác, người chú
Từng khăn gói đi đày
Từ bến cảng này của thành phố thuộc địa
Lưu cữu tiếng còi tàu
Qua nắng qua mưa
Di vọng tận đời ta,
Nhớ xót xa mấy thế hệ người nữ nội ngoại
Nối gót nhau tay xách nách mang,
Lặn lội lóng ngóng,
Thăm nuôi cha chồng con anh em,
Tháng tháng năm năm,
Lòng như núi nặng.
Ta đứng lên,
Đi tới đi lui
Trăm lượt nghìn lần
Như một hồn ma cổ đại
Trong hầm mộ muôn đời
Vì một đôi điều sinh thời chưa thỏa nguyện.
Ta cố nhớ giấc mơ
Nhưng rồi không nhớ được.
Ta nằm xuống,
Dỗ mình hãy cố ngủ,
Tập quen dần với giấc thiên thu.

Trại biệt giam 3C Tôn Đức Thắng, 1991


Giấc hoành môn


Cũng có lần anh muốn quay lưng đi
Đến với rừng xanh, với núi đỏ,
Đơn độc tột cùng
Như con thú đã già
Ở lại đó,
Cố quên lấy được một đôi điều
Không biết gọi thế nào dẫu là tạm gọi.
Mùa này thác tắc cạn
Ê chề
Tuy mấy bữa rồi trời có mưa qua
Như là mưa ảo mộng.
Anh nhìn xuống lũng vực,
Thấy đá nổi lau nhau
Và những mảng nước tù như những miếng giẻ
To nhỏ vướng máng.
Ôi những nỗi niềm nào đó không trôi đi.

Cái quán lều trống lốc ven bờ xiêu dột tựa đời già,
Lối vào cỏ trùm đến nửa.
Chủ khách hai người
Chuyện trò như từng quen nhau lâu:
Thời buổi hỗn mang…
Chẳng mấy ai còn hào hứng lên đây.
Việc đời thật khó nói.
Đất bạc phước rồi chăng?
Mưa nắng trái mùa,
Lúa ngô xơ xác,
Muông thú hiếm hoi,
Thiên hạ đảo điên mờ mịt…
Án mạng xảy ra luôn, xác bỏ trong rừng, xác trôi dưới thác.
Có lẽ nay mai rồi phải dọn đi thôi,
Tìm phương sống khác…

Anh đi giữa trảng tranh
Ràn rạt gió lúa
Hư rỗng tuênh toang.
Bốn phía rừng xa trải mịt mịt
Nắng lóa như sương.
Tự dưng anh muốn gọi tên em
Như gọi một người đang có mặt.
Anh lên hết con đường dốc đứng,
Mỗi lúc một gần trời
Và rồi không còn muốn trở xuống.
Đập tràn dưới chân anh,
Mênh mang trời đảo lật.
Thị trấn dưới chân anh,
Nỗi buồn bưng mặt ngất.

Gió vẫn phần phật rung điên nắng bốc giạt
Như những bàn tay sốt hực vả liên hồi
Rát lột mặt,
Cay xé mắt,
Cuốn lốc từng cây bụi khốc liệt
Chạy rạt giữa hồn anh,
Phá tán như rừng lửa,
Phá tán những đam mê.
Anh biết chẳng bao giờ em đến chi đây
Mà sao anh vẫn nhìn quanh tìm
Như một người ngớ ngẩn
Ngước đợi quá phần mình
Từ định mệnh tàn tệ.
Cũng chỉ vì anh muốn yêu em cho bằng hết tình yêu
Như một món nợ bán mình truyền đời phải trả dứt,
Dù bằng hình thức quay lưng đi,
Làm một gã mù thất thổ,
Làm một hồn oan lang thang.

Sao đôi ta không cùng quay lưng đi
Đến với rừng xanh, với núi đỏ,
Vùi trọn giấc hoành môn,
Không buồn trở dậy nữa.
Đôi khi hạnh phúc ngợp trời cũng chỉ là một cái buông tay.
Nhẹ nhàng không nghĩ ngợi.
Ờ, sao chẳng là cặp tình nhân thứ nhất trên trần gian
Sẵn sàng đổi bỏ cả vĩnh cửa,
Đạp vô thường đổ nát mà đi?
Ờ, sao chẳng ở lại đây luôn
Với rừng xanh, với núi đỏ,
Đơn độc tột cùng
Như con thú đã già,
Chọn lấy cho mình một cách sống,
Chọn lấy cho mình một cách chết?
Chiều nay, anh chẳng muốn quay về…

Trị An, mùa nắng 1993


Ánh tàn dư

Có một lời từ biệt dị thường
Mờ cổ tự
Khắc trên thân đá địa đầu mù…

Người ra đi ý chừng không trở lại.

Bao lâu rồi,
Bao lâu rồi đá ngủ phiêu bồng
Ôm giấc chiêm bao người gửi lại.

Trời đất ngùi ngùi,
Nắng mưa đắp đổi.
Thiên thu mòn mỏi tiếng ru hời…

Rồi có một lần,
Không chỉ bởi tình cờ,
Ta đến đó,

Đọc thấy lời từ biệt
Và ra đi.

Đá ở lại.
Đá ở lại,
Triền miên lẩn giấc phiêu bồng,
Mòn mỏi chiêm bao nhòa nhạt.
Trời đất kia còn bao thiên thu?

Xin uống nốt.
Xin uống nốt
Phần rượu còn sót lại đêm qua.
Một lần nữa, nắm tay từ biệt,
Cố giữ lòng tịnh lặng thinh không.

Sao mai thất sắc
Van vỉ đêm tàn.
Con chim nào vỗ cánh
Động gợn thời gian.
Nhà ai hửng lửa
Dậm sương lan
Trôi trôi nỗi buồn vô dạng
Chạm mơ màng ngọn cỏ đầu cây.

Ôi điều ước cùng thiên thu họa hoằn người sực nhớ ra chưa?

Trời dậy sáng
Như một lời nói mới.
Hồng loang đám ruộng xa, hồng lên khóm tre cao,
Mặt trời xao xuyến mọc…
Ôi có hừng đông nào chẳng làm ta muốn khóc?
Một ngày nữa xuống với đời ta,
Vui biết mấy
Và cũng buồn biết mấy.

Ta ra đi
Đường mở tự lòng ta…
Đi cho tới, tới rồi đi, miết miết…
Lòng không cùng, chốn tới biết là đâu.
Ới những con đường như nét cắt,
Hãy xẻ giùm ta thế giới thơm.
Ta đi tới, lòng chỉ buồn một nỗi.
Ôi làm sao đi hết những con đường!

Ta nhớ lắm
Mái nhà xưa khắng khít ngói âm dương
Cỏ bay bám tàn đi rồi mọc lại,
Che những đời lạt nhạt sống cho qua.
Ta nhớ lắm
Khu vườn xưa cây khế tím mùa hoa
Tuổi nhỏ nấp một lần chơi cút bắt,
Chiều cuối hè gọi mãi chẳng còn ra.
Ta nhớ lắm
Căn phòng xưa sách dựng cả trên nền,
Những khuya khoắt chàng trai đầu bão mộng
Gọi hiển linh hằng thế kỷ ma hoang.

Nào hãy như con gió thả mình đi
Trong hoan lạc mênh mang trời đất lạ…
Vinh quang cho người đang ở trên đường…
Đường thám hiểm, đường chiến tranh, đường sứ cống,
Đường thỉnh kinh, đường hành hương, đường hôn phối, đường thương buôn…
Ô, những con đường như dải nhạc
Vận hành ngời ký ức không gian
Mỗi sớm hôm nhân loại đi về…
Và cả những con đường thiên tai phế bỏ,
Cả những con đường vừa có dạng đường…
Ta đi tới như người thừa kế mới.

Hãy hát lên nào.
Hãy hát lên nào, sao chẳng hát?
Hãy hát lên nào, vỗ trán hát
Những khúc bất ngờ
Như lửa bật ra từ đá chạm.
Những khúc bất ngờ
Chưa từng ai hát trong trời đất.
Trước tiên vui lấy một mình ta
Những sáng, trưa, chiều, tối…

Ô, không riêng mây, gió và chim
Mà cả thời gian cũng kết tập,
Nao nức đi cùng ta trăm năm…
Nghe chừng ta đã già vô thủy.
Nghe chừng ta vẫn trẻ vô chung.
Và cát bụi nặng tình liên đới cũ,
Thay phiên nhau mà tiễn chân ta…

Ta đến đây,
Bờ bãi hỗn mang
Những di thể lên nấm lêu rêu
Của những gì một thuở huy hoàng,
Làm khách tạm,
Những chiều hôm nhìn lửa nhớ tiền thân.
Nào phải chỉ đêm nay
Mà hằng đêm
Mà mãi mãi,
Ta ngồi, đầu đẫm trắng sao sa…
Nào phải chỉ đêm nay
Mà hằng đêm
Mà mãi mãi,
Lòng cời thao thức sáng âm u …
Hành giả ơi,
Gà lay tỉnh một thế mé rừng hư định.

Ôi điều ước cùng thiên thu họa hoằn người sực nhớ ra chưa?

Hãy hạnh phúc nhất thời
Như dấu lặng.
Hãy hạnh phúc nhất thời
Như tiếng mưa rào, như lời cỏ hát,
Như ánh chớp đùa, như hạt sương gieo,
Như gợn nước lan reo mà tự hủy,
Như cái ôm choàng, như cái vẫy tay,
Như ánh mắt tình cờ đắm giạt dòng đời,
Như những gì hiện biến hiện…
Hãy hạnh phúc nhất thời,
Hạnh phúc mãi.
Ôi cuộc trăm năm,
Tấm chăn nghèo
Chắp chằm muôn mảnh vụn.

Đời ta sáng mượn ánh tàn dư
Đến từ một hành trình đã tắt nghỉ.

Cánh cửa lớn lao nào
Mở ra và đóng lại
Nhanh thật nhanh,
Tưởng chừng không đóng mở.

Cánh cửa lớn lao nào
Mở ra và đóng lại
Kín như bưng,
Tưởng chừng không có cửa.

Cánh cửa này, ta cũng sẽ đi qua.

Ôi những thân đá tiên tri già hôn mê vạn đại
Đứng rải
Đường ta đi
Như những thân bằng chờ đưa tang lễ lớn,
Ruỗng tâm can,
Khóc thầm đời bể dâu…
Ta cũng khóc một chiều nào,
Ôm chầm lấy đá,
Thương cho ai,
Thương cho ai…

Ôi điều ước cùng thiên thu họa hoằn người sực nhớ ra chưa?

Ta đi tới,
Mong còn tới nữa,
Nhìn thế giới mà ta thấy diệu kỳ
Trong khoảnh sáng buồn rầu
Chừng của một que diêm.

Rồi đến một hôm nào,
Ta mắc lại
Trên cành cây bất chợt gặp bên đường
Tấm áo sinh thời nặng trĩu bụi
Như một lời từ biệt nghe rồi quên.

Ta ra đi.
Đá ở lại,
Thiên thu mòn mỏi giấc phiêu bồng,
Chiêm bao nhòa nhạt…

Mãi mãi,
Kể từ nay,
Mây, gió, chim bay…
Không có ta cùng theo.

Mãi mãi,
Kể từ nay,
Trời đất ngùi ngùi
Mưa nắng mới…

Ôi điều ước cùng thiên thu họa hoằn người sực nhớ ra chưa?