Tôi gặp Vũ Văn Giáo, ở tuổi 34 vào năm 1987, trong khi làm việc ở trại tị nạn Hồng Kông. Anh trước kia là bộ đội, được đưa vào Nam chiến đấu và đã có mặt trên những chiếc xe tăng đầu tiên tiến vào Dinh Ðộc Lập trưa ngày 30 tháng 4, 1975. Gặp được một người lính miền Bắc tiến vào Sài Gòn tôi rất muốn nghe câu chuyện của anh về ngày 30 tháng 4 đó.

Giáo nói, khi Chiến dịch Hồ Chí Minh với mục tiêu giải phóng toàn thể miền Nam được phát động, khẩu lệnh do cấp trên đưa xuống vang vang trên máy truyền tin suốt hai tháng trời: "thần tốc thần tốc, tiến mạnh tiến mạnh, thọc sâu thọc sâu." Anh kể chuyện theo đoàn quân vào giải phóng Sài Gòn với nhiều chi tiết như sự việc còn đang xảy ra trước mắt. Lúc gần vào đến thủ đô miền Nam, khúc chỗ cầu xa lộ Biên Hòa, Giáo chứng kiến vài xe tăng đi trước bị trúng đạn phóng ra từ phía những đơn vị Việt Nam Cộng Hòa. Nhưng có một trường hợp, khi vào gần đến trung tâm thủ đô, một thiếu tá bộ đội trên một xe tăng đi trước bị tử thương, mà anh nói là do chính bộ đội đi sau giết để tranh giành vinh dự được là xe tăng đầu tiên tiến vào giải phóng Sài Gòn.

Chuyện nghe khó tin. Tôi nói với anh, trong hoàn cảnh đó, nhất là ở gần chốt bảo vệ thủ đô Sài Gòn thì xe tăng hay bộ độ trên xe có bị trúng đạn phản công hay phòng vệ của lính Việt Nam Cộng Hòa thì cũng là chuyện tất nhiên. Nhưng anh nhắc lại chuyện này hết sức chân thành.

Giáo nói, xe tăng của anh là chiếc thứ tư tiến vào Dinh Ðộc Lập. Vào sân cỏ rồi, bộ đội ngồi chờ trong xe, ở thế sẵn sàng chiến đấu, trong khi mấy sĩ quan và bảo vệ đi vào trong dinh. Sau khi tổng thống Dương Văn Minh ra lệnh đầu hàng, mọi người trong đơn vị reo mừng.

Khi anh và đồng đội được vào trong dinh, thấy mấy lon bia Budweiser mà cứ tưởng là lựu đạn do Mỹ ngụy bỏ lại để gài bẫy. Món quà kỷ niệm duy nhất anh lượm trong dinh là một hộp quẹt zip-po có khắc hàng chữ: "Tổng Thống Việt Nam Cộng Hòa Nguyễn Văn Thiệu thân tặng."

Sau độ một tuần ở Sài Gòn, đơn vị của Giáo được lệnh rút về đóng tại vùng biên giới Việt Nam-Kampuchia. Khi mẹ anh lâm bệnh và qua đời ngoài Bắc, cấp chỉ huy đơn vị không báo tin cho anh biết. Uất ức vì đất nước đã thống nhất, hòa bình mà anh không được thăm mẹ khi ốm đau, nhìn mẹ lần cuối trước khi bà qua đời, anh quyết định bỏ ngũ. Năm 1981 Giáo vượt biển và đến được Hồng Kông.

Ðó là câu chuyện về ngày 30 tháng 4, 1975 của Vũ Văn Giáo, một anh bộ đội bình thường.

Trong khi Giáo và đồng đội ở ngoài sân cỏ, thì bên trong Dinh Ðộc Lập xảy ra cuộc gặp gỡ giữa tổng thống Dương Văn Minh, một số thành viên nội các của ông và những sĩ quan Quân Ðội Nhân Dân. Những sĩ quan bộ đội nào đã có mặt, chuyện gì xảy lúc đó thì lại có những ghi nhận khác nhau.

Theo David Butler, tác giả cuốn The Fall of Saigon, viết vào cuối năm 1984, ghi lại tường thuật của phóng viên Neil Davis, một người Úc biết tiếng Việt làm việc cho đài truyền hình NBC của Mỹ, có mặt trong dinh lúc bấy giờ, thì khi xe tăng đã vào sân cỏ, hai bộ đội trẻ là Pham Huy Do và Pham Huy Nghe (ghi tên không có dấu tiếng Việt theo như trong sách), tay ôm súng, chạy vào trong dinh, leo lên ban công kéo cờ Mặt Trận. Xong, Nghe vào trong tìm tổng thống Dương Văn Minh, trong khi Do đi tìm chính ủy. Trong dinh lúc đó có mặt tổng thống Minh, thủ tướng Vũ Văn Mẫu, phó thủ tướng Nguyễn Văn Hảo, bộ trưởng Lý Quí Chung. Bộ đội Nghe quát to: "Ai là Dương Văn Minh? Dương Văn Minh hãy bước ra và quì xuống." Ông Minh không làm theo lời Nghe. Vừa lúc thì Do dẫn vào bốn chính ủy, một người tự giới thiệu là Tùng (các tài liệu từ Việt Nam ghi là Bùi Văn Tùng.) Tùng ra lệnh cho Nghe cất súng đi. Tổng thống Dương Văn Minh đứng dậy nói: "Chúng tôi đang chờ đợi các ông đến để bàn giao chính quyền." Chính ủy Tùng trả lời: "Ông không còn gì để bàn giao. Ông chỉ có thể đầu hàng vô điều kiện. Tôi mời ông lên đài để công bố lệnh đầu hàng vô điều kiện."

Trong cuốn Tears Before the Rain, xuất bản năm 1990, tác giả Larry Engelman đã phỏng vấn Ðại tá Bùi Tín, lúc đó còn ở Việt Nam. Ông Tín nói, ông là người đã gặp tổng thống Dương Văn Minh và khi ông Minh nói đang chờ để bàn giao, ông Tín đáp lại: "Không có vấn đề bàn giao quyền hành. Quyền hành của ông đã sụp đổ. Ông không còn gì trong tay để bàn giao, ông không thể chuyển giao cái mà ông không có."

Đại tá Quân Đội Nhân Dân Bùi Tín, bên phải, đang nhận sự đầu hàng của tổng thống Dương Văn Minh, ảnh do ông Bùi Tín cung cấp cho Larry Engelman, tác giả quyển Tears Before the Rain

Lúc đó ông Tín là phó tổng biên tập báo Quân Ðội Nhân Dân, đi theo đoàn quân để viết phóng sự, không phải sĩ quan chiến đấu, tuy ông là người mang quân hàm cao nhất có mặt lúc bấy giờ. Ðầu thập niên 90, ông Tín nhân một chuyến đi dự hội nghị ở Pháp đã quyết định không trở về Việt Nam nữa.

Theo Vietnam: a History của Stanley Karnow thì câu chuyện về ngày 30 tháng 4, 1975 ở Dinh Ðộc Lập cũng giống như trong Tears Before the Rain. Còn Olivier Todd viết trong Cruel April, bản tiếng Pháp ấn hành năm 1987, bản Anh ngữ năm 1990, thì cả Bùi Tín và Bùi Văn Tùng đã có mặt lúc ông Minh nói chuyện bàn giao và Bùi Văn Tùng, lúc đó mang quân hàm thiếu úy hay trung úy, là người đã nói ông Minh không còn quyền hành gì cả để mà bàn giao mà chỉ có đầu hàng.

Cảnh sân Dinh Độc Lập chiều ngày 30 tháng Tư 1975, ảnh của Buffon-Darquene, Sygma, trích từ quyển Vietnam: a History của Stanley Karnow

Nhiều sự thật, chi tiết về ngày 30 tháng 4 ở Dinh Ðộc Lập vẫn còn những nghi vấn.

Ngoài những sự việc trên còn chuyện chiếc xe tăng nào đã vào dinh đầu tiên. Báo chí trong nước ghi chiếc xe tăng mang số 843, với thủ trưởng Bùi Quang Thận, là xe đầu tiên. Xe này bây giờ còn được để trong sân cỏ của Dinh Thống Nhất, tức Dinh Ðộc Lập cũ. Theo Neil Davis thì xe tăng đầu tiên vào dinh mang số 844. Còn Olivier Todd ghi xe tăng số 879 do Bùi Ðức Mai lái đã ủi sập cổng dinh và vào trong sân cỏ trước nhất.

Dinh Thống Nhất ngày nay mở cửa cho du khách vào tham quan. Xe tăng mang số 843 đậu bên phải, ảnh của Bùi Văn Phú

Chuyện ai đã leo lên sân thượng hạ cờ Việt Nam Cộng Hòa và kéo cờ của Chính Phủ Cách Mạng Lâm Thời Miền Nam Việt Nam lên cũng đuợc bàn cãi trong nước.

Alan Dawson, tác giả quyển 55 Days: The Fall of South Vietnam xuất bản năm 1977, ghi rằng một nữ du kích quân đội Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam tên Nguyen Trung Kien, 20 tuổi đã làm việc đó. Người du kích này chỉ đường cho xe tăng bộ đội tiến vào Sài Gòn từ hướng Thị Nghè. Cô có mặt trên xe tăng đầu tiên tiến vào ủi sập cổng Dinh Ðộc Lập. Vào trong dinh, tìm đường lên cột cờ nhưng không có ai trong dinh chỉ lối. Sau cô cùng cựu tổng thống Dương Văn Minh lên được cột cờ trước tiền đình bằng một cầu thang phía sau, có bộ đội theo sau. Một bộ đội kéo cờ Việt Nam Cộng Hòa xuống rồi móc cờ cộng sản, tức cờ Mặt Trận Giải Phóng vào. 12 giờ 45 trưa ngày 30-4-1975 chị Kiên, trong bộ đồ bà ba đen, kéo lá cờ nền xanh-đỏ với ngôi sao vàng lên, ghi dấu giờ phút cuộc chiến Việt Nam kết thúc.

Ðã ở lại Việt Nam nhiều tháng sau ngày 30/4, Alan Dawson viết rằng câu chuyện của chị Kien là chuyện của một đứa trẻ mồ côi vì biến cố Mậu Thân, sau theo cách mạng, đã trở thành một đề tài được nhiều người biết đến qua một bộ phim được chiếu trên truyền hình ở Sài Gòn vào cuối năm 1975.

Theo báo Tuổi Trẻ xuất bản vào cuối tháng 4, 1995 nhân dịp kỷ niệm 20 năm ngày giải phóng miền Nam thì sĩ quan bộ đội Bùi Quang Thận đã dùng dao để cắt giây và treo cờ Việt Cộng lên chứ không phải như có tài liệu đã ghi, rằng một bộ đội đã dùng răng cắn đứt giây cờ to bằng ngón tay út. Còn những nhân vật như Nguyen Trung Kien và Bùi Tín có mặt trong dinh sau này không còn được những tài liệu trong nước nhắc đến nữa.

Tiziano Terzani, ký giả người Ý có mặt tại Sài Gòn trong ngày 30/4, ghi lại trong quyển Giai Phong: The Fall and Liberation of Saigon, xuất bản năm 1976, lời bộ đội Nguyễn Trung Tanh kể lại về cuộc tiến quân vào Sài Gòn như sau:

Toán quân của Tanh khởi sự vào lúc 5 giờ sáng từ phía trường Bộ Binh Thủ Ðức sau một đêm nhiều giao tranh ở quanh Học Viện Cảnh Sát Quốc Gia, nhà máy xi măng Hà Tiên. Sáu 6 giờ thì đến cầu Long Bình, 11 giờ mới đến cầu Thị Nghè vì trên đường có những cây cầu bị sập và gặp kháng cự của thiết giáp cũng như binh lính Việt Nam Cộng Hòa. Khi xe đến đường Hồng Thập Tự thì gặp 2 xe tăng M-41 chặn đường, nhưng rồi hai xe tăng đó bị tiêu diệt bởi tăng số 390 và tăng số 843 do Bùi Quang Thận chỉ huy.

Vì bị chắn lối bởi hai tăng M-41 đã hư, tăng số 843 quẹo vào đường Mạc Ðĩnh Chi, coi như bị lạc. Thận thấy 2 người lính Việt Nam Cộng Hòa trong quân phục hoá trang đứng bên lề đường bèn hỏi: "Dinh Ðộc Lập ở đâu?" Một người không trả lời, còn người kia nói: "Tôi biết." Thận lột bỏ áo trận của 2 người lính, đưa họ lên xe rồi cho quẹo phải. Nhưng Thận không tin họ. Thấy một cô gái cỡi Honda, Thận đứng thẳng người trên tháp chỉ huy la lớn: "Vui lòng chỉ cho chúng tôi đường đến Dinh Ðộc Lập." Người con gái nhìn chúng tôi với ánh mắt kinh ngạc. Chắc đây là lần đầu tiên trong đời cô ấy thấy những bộ đội của Lực Lượng Giải Phóng. "Mấy anh đang trên Ðại Lộ Thống Nhất. Dinh kia kìa, ngay trước mặt." Xe tăng 843 tiến tới Dinh Ðộc Lập. Lúc bấy giờ là trưa.

Thận một tay cầm súng máy, một tay ôm lá cờ Cộng Hòa Miền Nam Việt Nam vừa gỡ xuống từ ăng ten xe tăng, tiến vào trong dinh thì gặp tướng Nguyễn Hữu Hạnh, phía sau có thủ tướng Vũ Văn Mẫu, Lý Quí Chung, Nguyễn Văn Ba, và những thành viên khác của nội các.

Thận lớn tiếng: "Dương Văn Minh đâu?"

"Hãy bình tĩnh. Chúng tôi đã đầu hàng." Tổng thống trả lời và bước tới phía trước.

Khi Thận hỏi đường lên sân thượng thì Nguyễn Hữu Thái, một sinh viên, chỉ đường cho Thận đi lên. Lá cờ Mặt Trận được Thận kéo lên lúc 12 giờ 15 phút.

Chính ủy Bùi Văn Tùng vào đến dinh trễ hơn và đưa tổng thống Dương Văn Minh đến đài phát thanh để đọc lệnh đầu hàng. Theo Terzani, lệnh đó do chính ủy Bùi Văn Tùng viết trên một tờ giấy màu vàng.

Tại hải ngoại, một người thân với tổng thống Dương Văn Minh nói lệnh đầu hàng do người Mỹ viết sẵn cho ông Minh đọc là nói đến lệnh đầu hàng ông Minh đã đọc vào lúc 10 giờ 30 phút sáng, chứ không phải lệnh đầu hàng đọc vào buổi chiều sau khi xe tăng và bộ đội đã vào Dinh Ðộc Lập và áp tải ông Minh và thủ tướng Vũ Văn Mẫu đến đài phát thanh.

Những phim tài liệu trong nước ghi cảnh xe tăng ủi sập cổng Dinh Ðộc Lập, cảnh kéo cờ trên nóc dinh là những cảnh được dàn dựng lại vì khi sự việc xảy ra không có phóng viên từ Hà Nội vào kịp để quay phim.

Chuyện ở Dinh Ðộc Lập trưa ngày 30 tháng 4, 1975 còn nhiều chứng nhân nữa nhưng chưa được kể lại. Cựu tổng thống Dương Văn Minh, cựu thủ tướng Vũ Văn Mẫu đã qua đời, giờ còn cựu phó thủ tướng Nguyễn Văn Hảo và cựu bộ trưởng thông tin Lý Quí Chung trong nội các cuối cùng của Việt Nam Cộng Hòa cũng có mặt trong giờ phút lịch sử đó.




© 2004 talawas