Donald G. McNeil Jr. – Hoa Kỳ xin lỗi Guatemala về thử nghiệm bệnh giang mai
06/10/2010 | 2:37 sáng | Chức năng bình luận bị tắt ở Donald G. McNeil Jr. – Hoa Kỳ xin lỗi Guatemala về thử nghiệm bệnh giang mai
Category: Thế giới
Thẻ: vấn đề nhân quyền ở Mỹ
Đinh Từ Thức dịch
Giáo sư Susan M. Reverby, người có công đưa vụ việc ra trước ánh sáng
Từ 1946 đến 1948, các bác sĩ phục vụ trong nền y tế công cộng Hoa Kỳ đã cố tình gây bệnh hoa liễu cho gần 700 người Guatemala – họ là những tù nhân, người bị bệnh tâm thần, hay binh sĩ – trong một nỗ lực được gọi là cuộc thử nghiệm sự hữu hiệu của thuốc penicillin.
Qua Viện Y tế Quốc gia (National Institutes of Health), tiền thuế của dân Mỹ được sử dụng trả cho gái điếm mắc bệnh hoa liễu để họ “ngủ” với tù nhân, vì nhà tù Guatemala cho phép các cuộc thăm viếng như vậy. Khi gái điếm không thành công trong việc đổ bệnh cho khách, một số tù nhân bị đổ vi khuẩn bệnh vào ngay những vết cạo trên dương vật, mặt, hay cánh tay, và trong một số trường hợp, bị chích vào xương sống.
Nếu các mục tiêu bị nhiễm bệnh, họ sẽ được chữa bằng thuốc trụ sinh (antibiotics).
“Nhưng liệu tất cả mọi người thời bấy giờ có được chữa khỏi không, là điều không rõ”, bà Susan M. Reverby nói. Bà là Giáo sư Đại học Wellesley, người đã đem vụ thử nghiệm này ra ánh sáng trong một tập nghiên cứu khiến giới chức y tế Hoa Kỳ mở ngay cuộc điều tra.
Tiết lộ này đã được công chúng biết tới vào ngày thứ Sáu (1 tháng 10), khi Ngoại trưởng Hillary Clinton và Bộ trưởng Y tế Katthleen Sebelius xin lỗi chính quyền Guatemala cùng những người sống sót và hậu duệ những người đã bị nhiễm bệnh. Theo họ, những cuộc thử nghiệm này “rõ ràng là trái đạo lý”.
Hai vị Bộ trưởng nói trong một tuyên bố rằng: “Mặc đầu những sự việc này đã xảy ra trên 64 năm trước, chúng tôi phẫn nộ về việc nghiên cứu đáng trách như thế đã xảy ra dưới sự chỉ dẫn của cơ quan trách nhiệm về y tế công cộng. Chúng tôi rất lấy làm tiếc rằng chuyện như vậy đã xảy ra, và chúng tôi xin lỗi tất cả những cá nhân đã bị ảnh hưởng bởi những cuộc nghiên cứu ghê tởm ấy.”
Trong một liên hệ khác tới tiết lộ trên, vị bác sĩ của y tế công cộng đã chỉ đạo vụ thử nghiệm này là John C. Cutler, người sau này có vai trò quan trọng trong vụ nghiên cứu Tuskegee, trong đó những người Mỹ da đen bị bệnh hoa liễu đã cố tình bị bỏ mặc không chữa trong hàng thập niên. Trong những ngày cuối đời ông, Bác sĩ Cutler đã tiếp tục bênh vực việc làm của mình trong vụ Tuskegee.
Tài liệu chưa được xuất bản về cuộc thử nghiệm của ông ở Guatemala đã được tìm thấy gần đây tại thư khố của Đại học Pittsburgh bởi Giáo sư Reverby, một nhà sử học về y khoa đã viết hai cuốn sách về Tuskegee.
Tổng thống Álvaro Colom của Guatemala lần đầu tiên biết tới những vụ thử nghiệm này vào hôm thứ Năm (30-9) khi nhận được điện thoại từ bà Clinton. Ông đã gọi những việc làm này là “dựng tóc” và “tội ác phạm tới nhân loại”. Chính quyền của ông nói sẽ hợp tác với Hoa Kỳ trong việc điều tra, và cũng mở điều tra riêng.
Bác sĩ Francis Collins, giám đốc Viện Y tế Quốc gia tuyên bố: Các cuộc thử nghiệm này là “một chương đen tối trong lịch sử y khoa”. Ông nói: Luật lệ mới trong việc nghiên cứu bằng tiền của liên bang “tuyệt đối cấm chỉ” việc gây nhiễm bệnh cho người nếu không được sự đồng ý của họ.
Giáo sư Reverby nói trong cuộc phỏng vấn qua điện thoại vào thứ Sáu rằng bà đã trình bày khám phá về các thử nghiệm ở Guatemala tại một hội nghị vào tháng Giêng vừa rồi, nhưng chẳng có ai chú ý. Vào tháng Sáu, bản thảo một bài báo sửa soạn cho số báo tháng Giêng năm 2011 của Tạp chí về Lịch sử Chính sách (Journal of Policy History) đã được bà gửi cho Bác sĩ David Sencer, cựu giám đốc Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật (Centers for Disease Control). Ông đã hối thúc chính quyền mở điều tra.
Giáo sư Reverby nói, vào thập niên 1940, Cơ quan Y tế Công cộng Hoa Kỳ (United States Public Health Service) “đã quan tâm sâu xa tới việc liệu penicillin có thể dùng không phải để chữa, mà phòng ngừa trước sự nhiễm bệnh, liệu có phương pháp tốt hơn trong việc thử máu để định bệnh, cần một lượng penicillin bao nhiêu để thực sự chữa khỏi bệnh, và hiểu được tiến trình tái phát sau khi chữa khỏi”.
Việc gây bệnh giang mai (syphilis) trong phòng thí nghiệm gặp nhiều khó khăn, và thử nghiệm trên thỏ và khỉ không cho biết nhiều về hiệu quả của penicillin trên người.
Vào năm 1944, thử nghiệm chích vi trùng bệnh lậu (gonorrhea) gây trong phòng thí nghiệm cho các tù nhân tình nguyện tại nhà tù liên bang Terre Haute (Terre Haute Federal Penitentiary) ở Indiana đã cho thấy rất khó làm cho người ta nhiễm bệnh cách này.
Năm 1946, Bác sĩ Cutler được yêu cầu hướng dẫn cuộc thử nghiệm tại Guatemala. Bác sĩ Reverby nói rằng, việc làm này đã chấm dứt hai năm sau đó, một phần vì “tin đồn” trong y giới, và một phần vì ông ấy dùng quá nhiều penicillin, rất đắt và không có đủ.
Sau đó Bác sĩ Cutler đã tham gia cuộc nghiên cứu tại Tuskegee ở Alabama, một cuộc nghiên cứu được khởi đầu tương đối vô hại vào năm 1932 như là một cuộc theo dõi xem bệnh giang mai đã phát triển như thế nào trong số những nông dân nam giới da đen. Đã có tiết lộ vào năm 1972 rằng, ngay cả khi thuốc trụ sinh mới được phát minh, các bác sĩ vẫn không cho những người mắc bệnh biết, với mục đích để tiếp tục nghiên cứu họ. Bác sĩ Cutler, qua đời năm 2003, đã bênh vực cuộc thử nghiệm tại Tuskegee trong một tài liệu vào năm 1993.
Theo Giáo sư Reverby, dối trá cũng đã được sử dụng tại Guatemala. Bác sĩ Thomas Parran, cựu tổng giám đốc y tế (surgeon general), người trông nom cuộc nghiên cứu Tuskegee khởi đầu, thừa nhận rằng cuộc thử nghiệm tại Guatemala không thể thực hiện trong nước, và nhiều chi tiết đã được che giấu các giới chức Guatemala.
Giáo sư Reverby nói rằng bà đã tìm thấy những tài liệu do Bác sĩ Cutler viết tại Đại học Pittsburgh, nơi bà giảng dạy cho đến năm 1985, trong khi bà tìm hiểu về bác sĩ Parran.
“Tôi lật qua chúng, và tôi tìm thấy ‘Guatemala… tiêm nhiễm…’ và tôi nghĩ ‘Cái quỷ gì đây?’ Và rồi ‘Chúa ơi, chúa ơi, chúa ơi.’ Và tôi nói với người cùng làm việc có mặt lúc đó ‘Anh sẽ không thể tin được chuyện này.’”
Ông Fernando de la Cerda, cố vấn ngoại giao tại Đại sứ quán Guatemala ở Washington, nói rằng Bà Clinton đã xin lỗi Thổng thống Colom qua cuộc điện đàm vào thứ Năm (30-9). Ông nói “Chúng tôi cám ơn Hoa Kỳ đã minh bạch trong việc thông báo cho chúng tôi biết các vụ việc”.
Được hỏi về những dự kiến trong việc chuẩn bị cho những người còn sống hay các hậu duệ của họ, ông de la Cerda nói vẫn chưa có gì rõ ràng.
Phản hồi qua các websites trên hệ thống tin tức của Guatamala rất giận dữ. Một người phê bình là Cesar Duran, viết trên mạng Prensa Libre: “XIN LỖI… làm ơn… đây là những gì được phát hiện, nhưng những gì vẫn còn giấu? Họ phải trả tiền bồi thường cho nước Guatemala, không phải chỉ xin lỗi.”
Bác sĩ Mark Siegler giám đốc Trung tâm Maclean về Đạo đức Y viện tại Đại học Y khoa trường Đại học Chicago nói rằng ông đã sửng sốt. Ông nói: “Đây là cú sốc. Chuyện này còn tệ hơn vụ Tuskegee – ít nhất những người trong vụ ấy bị nhiễm bệnh theo cách tự nhiên.”
Ông nói thêm: “Thật mỉa mai – không, tệ hơn thế, thật kinh sợ — rằng, cùng lúc Hoa Kỳ truy tố các bác sĩ Quốc Xã về những tội ác chống lại nhân loại, thì chính quyền Hoa Kỳ ủng hộ nghiên cứu đặt con người trước những rủi ro lớn lao.”
Các phiên tòa tại Nuremberg xét xử các bác sĩ Quốc Xã về tội thí nghiệm trên những người bị tập trung và tù nhân đã đưa đến việc thiết lập các tiêu chuẩn về đạo đức nghề nghiệp (code of ethics), tuy không có hiệu lực pháp lý. Trong Tuyên bố Helsinki năm 1964, hội đoàn y nghiệp của nhiều nước đã chấp nhận một điều lệ.
Bác sĩ Siegler nói: Vụ bê bối Tuskegee và những cuộc điều trần về vụ này do Nghị sĩ Edward Kennedy chủ trì đã là nền tảng cho luật của Hoa Kỳ vào năm 1981 quy định việc nghiên cứu trên con người.
Trước đó đã có những vụ bê bối khác xảy ra trong nước. Từ 1963 đến 1966, các nhà nghiên cứu tại Willowbrook State School ở Staten Island đã gây nhiễm bệnh viêm gan (hepatitis) cho các trẻ em chậm tiến để thử việc chống lại bằng tia globulin. Và năm 1963, các bệnh nhân cao tuổi tại Brooklyn Jewish Chronic Disease Hospital đã bị chích tế bào ung thư sống (live cancer cells) để xem chúng có gây ra những cục bướu không.
Nguồn: “U.S. Apologizes for Syphilis Experiment in Guatemala” The New York Times, ngày 1 tháng 10, 2010.
Bản tiếng Việt © 2010 Đinh Từ Thức
Bản tiếng Việt © 2010 talawas
Bình luận
Không có phản hồi (bài “Donald G. McNeil Jr. – Hoa Kỳ xin lỗi Guatemala về thử nghiệm bệnh giang mai”)