Hối tụ là tên gọi triển lãm nghệ thuật sắp đặt lần này của Bảo Toàn tại Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam (khai mạc ngày 23-10-2004). Một tên gọi khá lạ lẫm, nghịch nhĩ, và không khỏi gây tò mò.

Quả nhiên, ở đây ta gặp vô số các hình nhân ngồ ngộ, làm từ tre đan, giấy bồi, vàng mã, mặt nạ, tất cả như ùn ùn kéo về trong một cuộc sum họp kỳ thú, một lễ hội linh đình, bao phủ màu sắc tâm linh đồng cốt của tín ngưỡng dân gian, xen lẫn những cảm giác mới lạ, táo bạo về thẩm mỹ đương đại.

Một không gian tạo hình dày đặc, ngồn ngộn những hình nhân giả dối, gần bằng người thật, giao lưu, hối tụ với người xem ngay tại phòng triển lãm. Những hình thù lầm lũi, dị mọ, vô tri vô giác, ứ thừa bèo bọt, như một nỗi ám ảnh chua xót, bi hài về thân phận con người.
Song, cũng vẫn những hình hài ấy, trần trụi bản năng, khi hối tụ ráo riết với nhau thành một khối, lại cho cảm giác về những bản thể sống động, tồn tại mãnh liệt, vĩnh hằng trong một hành trình không ngừng, một dòng chảy luân hồi của sự sống, ngàn năm vẫn vậy. Mà dường như ta đã gặp đâu đây sự vươn dài trải rộng của nó, lưu lại dấu ấn qua nhiều thời kỳ văn hoá, từ Ðông Sơn đến điêu khắc dân gian đình làng cho tới nghệ thuật đương đại hôm nay.

Nơi kia, ngoài sân Bảo tàng có thể là một biểu tượng khác, ngỗ ngược, hoành tráng, thách thức nhất về Hối tụ, đứng sừng sững, đối mặt với cột đá- linga chùa Đạm, một kiểu Hối tụ đưa con người vươn tới đỉnh cao năng lượng sáng tạo, để khai hoa kết trái.

Những con chữ Hối tụ bằng tiếng Hán Nôm, tiếng Việt, tiếng Anh- là tiếng nói tri thức của các thời đại, các nền văn hoá, văn minh nhân loại, đọng trên mỗi con người chúng ta hôm nay, hay là biểu hiện của sự pha tạp, đa văn hoá trong xu thế hội nhập?

Như vậy, bản chất của Hối tụ có mặt nơi nơi, trong hành vi, ứng xử của con người, trong đời sống sinh tồn của nhân loại. Không thể thiếu được các quá trình dồn chảy, quay lại, trở về, tụ hội...

Bằng tiếng nói của nghệ thuật sắp đặt, rất giàu chất liệu truyền thống, kết hợp với tính lấp lửng, ẩn dụ, phì đại, đồng bóng của thẩm mỹ đương đại, Bảo Toàn như muốn dành cho người xem những cảm nhận, liên tưởng khác nhau, đa chiều về khái niệm Hối tụ cũng như khái niệm nghệ thuật, mà theo anh thì: “Vẻ đẹp của nghệ thuật có ở nhiều nơi, có ở trong mỗi chúng ta. Một có ở trong rất nhiều và rồi rất nhiều dồn chảy về để có một- một Hối tụ”.

© 2004 talawas