Habilitation là tiến sĩ?

Tác giả Nguyễn Ðình Ðăng trên talawas ngày 21.08.2007 cho rằng tiến sĩ ở Liên Xô là habilitation ở Ðức. Theo tôi có vẻ không phải vậy.

Từ điển Duden định nghĩa Habilitation như sau: “Erwerb der Lehrberechtigung an Hochschulen u. Universitäten durch Anfertigung einer schriftlichen Arbeit.“ (Thủ đắc thẩm quyền giảng huấn tại các trường cao đẳng hay đại học qua soạn thảo một công trình thành văn.) Như vậy Habilitation là một quá trình, một công việc, một thể thức; trong khi “tiến sĩ“ là một học vị. Ở Ðức có rất nhiều người mang học vị tiến sĩ nhưng họ không hề được habilitiert; chỉ có những người chọn con đường dạy học ở bậc đại học thì mới tham gia quá trình Habilitation. Nếu muốn so sánh – so sánh nào cũng khập khiễng – thì có thể tạm xem Habilitation như agrégation của Pháp. Ở bậc đại học, đội ngũ giáo sư Pháp có professeur agrégé ở ba ngành là y, dược và luật. Những người này được lựa chọn qua một kỳ thi tuyển. Agrégation, như vậy, không phải là một học vị, mà là một chứng chỉ chức năng, một xác nhận khả năng nhằm công nhận là cá nhân liên hệ có thể dạy học ở bậc đại học. Cũng theo tinh thần này, các trường trung học cũng có thể có professeurs agrégés, là những thầy cô giáo có khả năng giảng huấn ở cấp trung học.